اختلالات حسی در افراد اوتیستیک گاهی به شکل کندکاری خود را نشان می دهد که در این صورت ممکن است فرد مجبور به خودتحریکی گردد.
اختلالات حسی کندکار و ناموزون در کودکان اوتیستیک
کودکان اوتیستیک در تنظیم حواس پنج گانه خود دارای مشکل هستند که این مشکل می تواند به شکل اختلالات حسی تندکار، کندکار و یا ناموزون خودش را نشان دهد. کودکان دارای اختلالات حسی کندکار دارای نوعی رکود حسی می باشند و حتی ممکن است گاهی در مقابل محرک های دردناک تحریک نشود و اقدام به خودتحریکی از روش های مختلف مثل خیره شدن به نور شدید، چسبیدن به اشیا در منزل و مانند اینها نماید. در زیر، انواع اختلالات حسی کندکار نام برده شده است گرچه این اختلالات محدود به انواع نامبرده نیست و می تواند در هر کورکی به شکلی متفاوت خودش را نشان دهد.
انواع اختلالات حسی کندکار:
بینایی:
نگاه کردن مستقیم به نور، خیره شدن به لامپها، رنگهای تند، نزدیک کردن چشمها به محرک های حرکتی و دیداری.
چرخاندن اشیاء در جلوی چشم و یا نزدیک کردن آنها به چشم.
معمولا در نگاه کردن به اشیای نزدیک، چشمهای آنها لوچ می شود.
به دلیل مشکلات بینایی یا برخی عادت های حرکتی به چرخیدن به دور اشیاء و یا پرتاب اشیاء علاقه نشان می دهند.
انجام حرکات بدنی در مقابل منابع ایجاد نور، دست زدن فراوان به اشیاء نوک تیز و لبه تاریک و نظیر آن.
چشایی:
به دهان بردن هر شیئی به ویژه اشیای ریز
واکنش ضعیف در مقابل طعم های تند
لیسیدن اشیاء
خوردن بعضی چیزهای تلخ یا شور.
شنوایی:
عدم واکنش در مقابل صداهای بلند
نزدیک کردن گوش به منابع ایجاد صدا
تولید صدا و حتی فریاد زدن توسط خود کودک
زدن گوش ها با انگشت ها
کوبیدن اشیاء برای ایجاد صدا
علاقه نشان دادن به صدای ماشین های آمبولانس و آتش نشانی و محیط های شلوغ
گوش دادن با دقت به صداها مانند اینکه وقتی را برای آنها اختصاص داده اند.
بویایی:
اشیاء و اشخاص مختلف را دائما بو میکند.
به مردم بسیار نزدیک می شوند.
دست ها را به مواد مختلف می زنند و آنها را بو می کنند.
گاه مدفوع و ادرار خود را بو می کنند و آنها را به در و دیوار می مالند.
دست ها را با بزاق دهان خیس می کنند تا بوی خاصی ایجاد کند.
اشیاء و زباله های مختلف را کنار م جمع می کنند.
لامسه:
گاز گرفتن خود
خودآزاری
فرو کردن اشیاء تیز به بدن
زدن به سر و صورت یا سرشان را به دیوار می کوبند.
زخم ها و بریدگی های بدنشان را دستکاری می کنند.
فقدان واکنش یا واکنش ضعیف در مقابل درد، گرمای شدید یا سرمای شدید
به طور مکرر خود را به زمین میمالند.
انواع اختلالات حسی ناموزون:
لامسه:
رفتارهای متغیری از خود نشان می دهند مثلا بعد از مدتی آرامش به صورت تکانه ای یا عصبانی رفتار می کنند گویا کسی آنها را تحریک کرده است و ممکن است به خود یا دیگران آسیبی بزنند.
پوست بدنشان بدون علت موجدار می شود یا موهای آنها سیخ شده و بدون علت به خارش می افتد
بویایی:
برای اجتناب از بوهایی که خودشان در دستگاه بویایی خود حس می کنند سعی می کنند هوا را از دهان به بینی بفرستند.
نفس های تند از بینی می کشند.
بینی خود را دائم تحریک و یا آن را دستمالی می کنند.
شنوایی:
به گونه ای رفتار می کنند که گویا از درون گرفتار صداهایی می باشند.
به ضربان قلب خود گوش می دهند.
به نفس های خود گوش می دهند.
جیغ زدن های بدون دلیل دارند.
بعد از مدتی بازی یا دویدن می ایستند و گویا به صداهایی گوش می دهند.
صداهای خرخر و خس خس در می آورند.
گاهی در گوشه ای تنها می نشینند و گویا به چیزی گوش می دهند.
با خود حرف می زنند.
چشایی:
دائم به زبانشان حالت مزه کردن می دهند مثل اینکه چیزی خورده است.
زبان و لب ها و لپ ها را می مکند تا مزه آنها را حس کنند.
در غذاخوردن، حالت نشخوار دارند.
خوراکی ها را بدون تأمل یا وقفه می خورند.
بینایی:
بدون هدف به فضا نگاه می کنند گویا به دنبال چیزی می گردند.
نگاهشان به جای آنکه متمرکز بر افراد و اشیا شود گویا به طور بسیار سطحی از آنها می گذرد.
چشمها را دستکاری کرده و با فشار دادن آنها و رها کردنشان سعی می کنند تا نوری را در جلوی چشمانشان ایجاد کنند.
چشمها را لوچ می کنند.
باید به این نکته نیز توجه داشت که عادات حسی مختلف در کودکان مختلف ظهور متفاوتی دارد. ممکن است کودک از واکنش های حسی تند و دیگری از واکنش های حسی ضعیفی برخوردار باشد. حتی مشاهده شده است که یک کودک ضمن آنکه نسبت به برخی محرکها واکنش حسی تندی را نشان می دهد، در مقابل برخی محرک ها واکنش های حسی ضعیفی ارائه می دهد و هر کودک می تواند دو یا سه مورد از هر ناهنجاری را نشان دهد. در نتیجه به عنوان مربی و والدین کودک باید با انواع این اختلالات آشنا شده تا بتوانیم رویکرد مناسبی را جهت کنترل اختلالات حسی کودک و برقراری ارتباط با وی برگزینیم.
