خواب و اوتیسم

انواع مشکلات خواب و علل آن در کودکان طیف اوتیسم

خواب برای بقای هر موجود زنده ای ضروری است.آدلف مایر ،خواب را به عنوان یکی از چهار حوزه عملکردی زندگی انسان ، بر می شمرد ( کار ، استراحت ، خواب، بازی ).خواب کافی یک نقش حیاتی در رشد حرکتی ، ذهنی و شناختی کودکان و بزرگسالان دارد. کمبود خواب میتواند اثرات سوئی بر عملکرد غدد درون ریز بدن ، عملکرد شناختی ، سوخت و ساز بدن و هم چنین پاسخ های التهابی داشته باشد . کودکان با مشکلات خواب ، مسائل شناختی و احساسی مانند افسردگی ، اضطراب ، اختلال شناختی ، ناتوانی در یادگیری و ناتوانی در رشد ذهنی را تجربه می کنند .

بر اساس پژوهش های انجام شده بر روی خواب کودکان ، مشخص شده است که حدود یک سوم از کودکان ، به طور معمول دچار مشکلات خواب هستند.

مشکلات خواب و پس از آن خواب آلودگی ( هایپرسومنیا )، اغلب سبب بروز بی توجهی و پرخاشگری میشود . مشکلات خواب شناخته شده در کودکان با نیاز های خاص ، معلولین و افراد دارای شرایط خاص پزشکی ، شیوع بیشتری دارد.هم چنین شکایت از خواب در جمعیت عادی بسیار شایع است ، بااین حال ، مشکلات خواب یکی از مشکلات همراه در بیماران طیف اوتیسم است .با توجه به اینکه خواب و اوتیسم از لحاظ نوروبیولوژیکی همپوشانی دارند ، کودکان مبتلا به اوتیسم ، مستعد ابتلا به اختلالات خواب هستند .

اختلال خواب و خواب آلودگی روزانه ممکن است علائم و رفتارهای کودک مبتلا به اوتیسم را تشدید کند .بر اساس دیدگاه OTPF  ، به یک دلیل بسیار مهم ، کاردرمانی باید به خواب رسیدگی کند ، زیرا خواب ، یک فعالیت است که انسان در سراسر زندگی خود با آن درگیر است .

علی رغم شیوع مشکلات خواب و اثرات زیان بار آن ، مطالعات کافی در خصوص مداخلات کاردرمانی در خواب و استراحت کودکان اوتیسم هنوز منتشر نشده است .

بهداشت خواب یک مساله ضروری در عملکرد روزانه و عملکرد ذهنی است .

مشکلات خواب ، به زمان کوتاه خواب ، بازده خواب پایین ، سخت بیدار شدن از خواب اطلاق میشود و در کودکان عادی حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و در کودکان مبتلا به اوتیسم حدود ۴۴ تا ۸۳ درصد است .مشکلات خواب در کودکان ( ASD ) ، دلایل زیادی دارد و اغلب چند عامل هستند ، از جمله دلایل شایع مشکلات خواب می توان به علل نوروبیولوژیکی , علل پزشکی ( روانپزشکی و داروها ) و علل رفتاری اشاره کرد .یک نوع همپوشانی بین این عوامل وجود دارد .دلایل نوروبیولوژیکی شامل مواردی است که مربوط به ژنتیک و اختلالات نوروترنسمیتری است ( مثل اختلال در مسیر ملاتونین ) ، دلایل پزشکی شامل شرایط متفاوت شایع در اوتیسم است ، مانند صرع و اختلالات دستگاه گوارش؛ شرایط روانپزشکی شامل افسردگی ، اضطراب ، اختلال نقص توجه بیش فعالی در کودکان مبتلا به اوتیسم هستند ؛ که همگی به دلایل نوروبیولوژیکی ایجاد میشوند . برخی از داروها مانند فلوکستین تمایل به تحرک و ایجاد اختلال خواب دارند .

مشکلات خواب به انواع بی خوابی ،اختلال تنفسی خواب ، اختلال حرکتی خواب ، ناهنجاری های خواب تقسیم میشوند .شایع ترین مشکل خواب ، بی خوابی است .هم چنین بدخوابی وقایع ناخواسته ای است که در خواب اتفاق می افتد و روند خواب را دچار مشکل می کند .مانند راه رفتن در خواب ، وحشت در خواب گیجی در خواب ، کابوس و دندان قروچه . اختلال تنفسی خواب نیز به دلایل نامشخص در این کودکان بیشتر است .

انتقال دهنده های عصبی مرتبط با خواب و اوتیسم :

انتقال دهنده های عصبی مختلف از جمله سرتونین ، دوپامین ، نوراپی نفرین ، گاما در تنظیم خواب و علت اوتیسم دخیل هستند .

سیستم گابا نقش مهمی در اوتیسم و بی خوابی دارد .سیستم گابا در توسعه قشر مخ نیز نقش مهمی دارد .نقص تکاملی مشاهده شده در اوتیسم ممکن است تا حد زیادی به سیستم گابا مربوط باشد .

سرتونین انتقال دهنده عصبی دیگری است که در خواب و اوتیسم نیز نقش دارد .شواهد از یک درگیری در سیستم سرتونین در بروز اوتیسم حمایت می کند .این شواهد شامل افزایش سرتونین کل خون ، تغییر در سنتز ژن ناقل سرتونین ، تغییر در ژن آنزیم مونوآمین اکسیداز است که مسئول تخریب سرتونین است و اخیرا یک ارتباط بین تنوع ژنتیکی در ژن ناقل سرتونین و بی خوابی مشاهده شده است .

سرتونین همچنین یک پیش ماده برای ملاتونین است .ملاتونین در غده پینه آل سنتز و رشد می شود که اثر آن آرام بخش است و منجر به خواب می شود .

ملاتونین در بسیاری از فرایند های عملکردی از جمله تکامل سیستم عصبی و تنظیم چرخه خواب بیداری در انسان نقش دارد .اختلال در مسیر سنتز ملاتونین در مبتلایان به اوتیسم مشاهده شده است .

درمان اختلالات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم

با توجه به شیوع بالای مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم ، درمان موثر در این کودکان ضروری است .هم چنین خواب بهم ریخته ممکن است سبب تشدید علائم اوتیسم شود . بسیاری از رفتارهایی که کودک مبتلا به اوتیسم دارد ، مثل حساسیت بیش از حد به محرک های طبیعی ،رفتارهای تکراری ، مشکل در درک اجتماعی و غیره ، به احتمال زیاد به بروز اختلال خواب در کودکان کمک می کند .بنابراین آموزش خواب و استراتژی های رفتاری ، باید خط اول درمان مشکلات خواب در کودکان مبتلا به اوتیسم باشد .زیرا آموزش های خواب مبتنی بر والدین با بهبود تاخیر در شروع خواب در کودکان اوتیسم ارتباط مستقیم دارد .

درمان رفتاری :

رویکرد های رفتاری سبب بهبود در شروع خواب می شود .این رویکرد شامل رفتارهایی است که سبب آسان تر به خواب رفتن و در خواب ماندن می شود . از جمله این رفتارها می توان به دمای مناسب محیط ،محیط آرام و تاریک ، عدم مصرف مواد کافئین دار اشاره کرد .این رویکرد سبب آرام شدن بدن قبل از خواب می شود  و کودک راحت تر به خواب می رود .

درمان دارویی :

برای درمان دارویی در بی خوابی کودکان اوتیسم ، از ریسپریدون و ملاتونین استفاده می شود و هم چنین برای درمان دارویی بدخوابی عمدتا از بنزودیازپین ها و ضد افسردگی های سه حلقه ای استفاده می شود .

خواب و عملکرد روزانه در کودکان اوتیسم

طبق تحقیقی که در زمینه تاثیر فعالیت فیزیکی بر کیفیت خواب کودکان اوتیسم انجام شده است ، میزان فعالیت فیزیکی با کیفیت خواب در ارتباط است .هر چه میزان فعالیت فیزیکی بیشتر باشد ،کیفیت خواب بالاتر است .در بررسی ارتباط بین اضطراب و خواب کودکان اوتیسم مشخص شد که اضطراب ، با مقاومت در به خواب رفتن ، تاخیر در به خواب رفتن ، طول مدت خواب و راه رفتن شبانه ،ارتباط مستقیم دارد .در سال ۲۰۱۵ ، تحقیقات دیگری با هدف بررسی تغییرات خواب در طی رشد و ارتباط آن با مشکلات رفتاری در کودکان اوتیسم با عملکرد بالا انجام شد ، بر اساس نتایج این پژوهش ، با بهبود توانایی های اجتماعی ، مشکلات خواب کاهش پیدا می کند .

بر اساس یافته های پژوهش دیگر در سال ۲۰۱۳ ، این نتیجه استنباط شد که نوجوانان مبتلا به اوتیسم ، سه برابر بیشتر احتمال دارد که یک مشکل خواب را گزارش کنند و هم چنین کیفیت خواب پایین تر و خستگی بیشتری دارند .

در یک دید کلی ،تاخیر شروع خواب وطول مدت خواب با علائم اوتیسم و شدت علائم ، رابطه مستقیم و مثبت دارد .تاخیر شروع خواب ، قوی ترین پیشگویی کننده ی نقص ارتباط ،رفتارهای کلیشه ای  و شدت اوتیسم است .در تحقیقات متعددی ، ارتباط بین بی خوابی و افزایش شدت علائم اوتیسم ،از جمله اختلالات اجتماعی ،مشکلات اجتماعی و اضطراب ثابت شده است .

اولین قدم برای درمان بی خوابی در کودکان مبتلا به اوتیسم ، تعیین ساعت شبانه روزی خواب و ریتم خواب در روش درمانی بهبود خواب است .

در ادامه مبحث خواب ،تغییرات کوچک در سبک زندگی می تواند بسیار کمک کننده باشد .

داروهای خواب آور باید به عنوان آخرین  راه چاره استفاده شود .

توصیه های راه گشا برای والدین :

• اجتناب از دادن خوراکی های محرک ، مثل کافئین و شکر پیش از خواب
• ایجاد یک روند مشخص برای خوابیدن ( هر شب مراحل زیر را طی کنید :حمام کردن –داستان خواندن – خواباندن او در یک ساعت مشخص )
• کمک به آرام خوابیدن کودک ( ماساژ یا موسیقی ملایم )
• کاهش دادن محرک های حسی و فعالیت های تحریک کننده پیش از خواب